13 بازی آموزش اخلاقی برای کودکان

از اینکه مدام به فرزندتان یادآوری کنید کار درست را انجام دهد خسته شده اید؟ شاید فقط حرف زدن با او خیلی موثر نباشد. به جای آن، بازی های آموزشی برای کودکان که جالب و جذاب هستند را امتحان کنید تا صداقت، مسئولیت، صبر،‌همکاری و … را با بازی به او بیاموزید. او بدون اینکه متوجه شود، این بازی اخلاقی برای کودکان درس های بسیاری می آموزد.

بازی های آموزشی برای کودکان

۱- قطار بساز

شیوه انجام بازی: به چند جعبه بزرگ که کودک بتواند در آن بنشیند نیاز دارید. چند عدد وسایل نقاشی و کاردستی مانند ماژیک، برچسب، کاغذ رنگی و چسب بیاورید و به هر کدام از بچه ها بگویید که جعبه اش را به یک واگن قطار تبدیل کنند. وقتی بیرون جعبه را با چرخ، پنجره و هر چیز دیگری که به ذهنشان می رسد تزئین کردند، به آن ها کمک کنید واگن ها را پشت سر هم بچینند. حالا می توانند هو هو چی چی کنند و داخل جعبه ها قطار سواری کنند.

این بازی چه می آموزد: پشتکار. بازی هایی که نیازمند کار گروهی برای آماده کردن چیزی هستند، به کودکان حس موفقیت می دهند. بازده مثبت آن، کودکان را با حس خوبی آشنا می کند که ناشی از دستیابی به اهداف شان است.

بازی های آموزشی کودکان

۲- بازیِ خوشحال کردن

شیوه انجام بازی: روی کاغذهای بزرگ، چند سری صورتک بکشید که خوشحال نیستند، مثلا ناراحت، عصبانی، وحشت زده، بیمار و …. به تعداد بچه ها حداقل یک صورتک بکشید. کاغذها را در یک سبد بریزید و از بچه ها بخواهید تا به نوبت یکی را بردارند و احساس آن صورتک را نشان دهند. مثلا، یک کودکِ “ناراحت“ ادای گریه کردن را در می آورد. حالا بقیه بچه ها باید به او کمک کنند تا حالش بهتر شود. اول باید سوال بپرسند: “چرا ناراحتی؟“، “چطور می تونم بهت کمک کنم؟“ بعد از اینکه کودکِ “ناراحت“ توضیح داد که مثلا “دوستم ناراحتم کرده“، بچه های دیگر به او کمک می کنند تا حالش خوب شود. آن ها می توانند او را بغل کنند، بگویند متاسفم یا به او خوراکی دهند.

این بازی چه می آموزد: همدردی. بچه ها تا وقتی که ندانند جریحه دار شدن احساسات یعنی چه، متوجه اهمیت احترام گذاشتن و مهربانی کردن برای بقیه نمی شوند. به همین دلیل این بازی جزو بهترین بازی اخلاقی برای کودکان قرار دارد.

پیشنهاد: هر وسیله ای را که می توانید برای این بازی تخیلی بیرون بیاورید. مثل خوراکی های اسباب بازی، حیوانات پولیشی، کیت دکتری. هرچه گزینه های بیشتری داشته باشید، کودک راه های بیشتری برای کمک به دوستش خواهد داشت. مثلا می تواند با کیت دکتری زخم دوستش را خوب کند، یا با خوراکی های اسباب بازی برای او کیک درست کند.

بازی های آموزشی کودکان

۳- وسیله را پیدا کن

شیوه انجام بازی: یکی از بچه ها را به عنوان “یابنده“ انتخاب کنید. او را به بیرون از اتاق بفرستید تا بقیه بچه ها در این زمان یک چیزی مثل یک توپ را قایم کنند. از یابنده بخواهید تا به اتاق برگردد تا توپ را پیدا کند و بقیه بچه ها او را با نشانه ها راهنمایی کنند. “داری نزدیک میشی“ یا “داری دور میشی“. وقتی آن را پیدا کرد، این بازی را به نوبت با همه ی بچه ها انجام دهید.

این بازی چه می آموزد: همکاری. این بازی بر تشویق و حمایت دیگر بازیکنان تمرکز میکند و نه فقط رقابت کردن با یکدیگر. آنها در این بازی به شیوه ای جذاب، کمک کردن به یکدیگر را می آموزند.

۴- من چی میبینم

شیوه انجام بازی: به نوبت، اشیا اطراف را ببینید و توصیف کنید. “من با چشمانم چیزی را می بینم که سبز است…” بقیه بازیکن ها حدس می زنند که این شئ چیست. “درخت!“ُ، “تیشرت بابا!“. هر کسی که درست حدس زد، نفر بعدی می شود که باید چیزی را توصیف کند.

این بازی چه می آموزد: صبر؛ یا انتظار کشیدن. هر بازی که کودک در آن با ادب گوش می کند تا بقیه بازیکنان نوبتشان شود، به او صبر کردن را می آموزد. به خاطر اهمیت این بازی می‌توانیم آن را جزو بازی اخلاقی برای کودکان بدانیم.

نکته: این بازی برای زمانی که احتمال دارد کودک حوصله اش سر برود مثل پروازهای طولانی مدت، مناسب است.

۵- “مامان، می تونم؟“

شیوه انجام بازی: بازیکنان را روبروی خود با فاصله سه متری به صف کنید. هر دفعه به یکی از آن ها دستوری دهید: “سارا، یک قدم جلو بیا.“ اگر سارا جواب داد “مامان،می تونم؟“ می توانید بگویید “بله میتونی“ یا “نه، نمی تونی.“ اگر جوابتان “بله“ است، سارا باید حتما قبل از قدم برداشتن بگوید “ممنونم“.هر کسی که این کارها را انجام ندهد یا بدون اجازه و تشکر حرکت کند، به خط اول بازی برگردانده می شود. به بازی ادامه دهید تا یکی از بچه ها به مادر برسد. به هر کودک فرصت دهید تا یکبار در نقش مادر بازی کند.

این بازی چه می آموزد: احترام. این یک نوع بازی احترام به بزرگترها است. شما نمی توانید فقط به کودکان بگویید که احترام بگذارند، باید مهارت آن را به آن ها بیاموزید. این بازی، ادب و خوشرفتاری را که بخش بزرگی از احترام است، تشویق می کند.

پیشنهاد: قبل از بازی قواعد آن را به خوبی برای همه ی بچه ها توضیح دهید تا خوب متوجه شوند و مرحله ای را جا نیندازند.

۶- حقیقت را بگو

شیوه انجام بازی: همه ی اعضای خانواده دور هم بنشینید. به هر بازیکن نوبت دهید تا جمله ای را تمام کند: “من ترسیدم چون …“. مامان و بابا می توانند با داستان خودشان شروع کنند: “من ترسیدم چون تارا در مغازه قایم شده بود و من نمی تونستم پیدایش کنم.“ وقتی همه به نوبت جمله ای گفتند و تمام کردند، بازی را با بیان احساسات دیگری مانند “خوشحال“ یا “متعجب“ ادامه دهید.

این بازی چه می آموزد: صداقت. وقتی به کودک اجازه می دهید که درباره احساساتش، چه منفی و چه مثبت، صحبت کند، به او کمک می کنید تا برای گفتن حقیقت احساس امنیت کند. کودکان، ارزش ها را از شنیدن و دیدن رفتار و گفتار مادر و پدر می آموزند. اگر به راحتی صحبت کنید و جلوی کودک از اعضای خانواده حمایت کنید، نمونه ی سالمی از رفتار مناسب با دیگران را به او نشان میدهید.

نکته: از موقعیت هایی که کودک خود در آن ها قرار گرفته است کمک بگیرید :“هنوز هم فکر می کنی رعد و برق ترسناکه؟”، “چه چیزی باعث میشه حس کنی که شجاعی؟” “موقع های دیگه را هم که خوشحال بودی یادت میاد؟“

۷- جوراب ها را جمع کن

شیوه انجام بازی: وقتی لباس های تمیز را جمع می کنید، همه ی جوراب ها را کنار بگذارید. همه ی آنها را روی زمین بگذارید و از کودک بخواهید تا جفت هر جوراب را پیدا کند. (مطمئن باشید که طرح جوراب ها خیلی شبیه به هم نباشند.) وقتی جفت جوراب را پیدا کرد، به او یاد بدهید که آن ها را شکل توپ جمع کند. حالا چند جعبه کفش را با فاصله از او بگذارید و روی هر کدام اسم یکی از اعضای خانواده را بنویسید. حالا کودک باید جوراب هر نفر را در جعبه ی خودش بیندازد.

این بازی چه می آموزد: مسئولیت. مشارکت دادن کودک در کارها، شیوه ای است تا به او بیاموزید که همه در خانواده کمک و مشارکت می کنند. وقتی شیوه انجام کارها را بامزه کنید، کوچولوها هم از کمک کردن لذت میبرند. به دلیل نقشی که این بازی در تربیت فرزندان دارد، آن را در لیست بازی اخلاقی برای کودکان قرار داده ایم.

پیشنهاد: بعد از انجام کار، به او بگویید که کارش عالی بود—اینطور، دفعه دیگر به شما می گوید که می خواهد در جمع کردن لباس ها به شما کمک کند.

۸- بادکنک ها را روی هوا نگه دار

شیوه انجام بازی: یک محیط باز که کودک به وسایل خانه برخورد نکند پیدا کنید. به هر کدام از بچه ها یک بادکنک بدهید (این کار برای کودکان زیر ۳ سال مناسب نیست) . وقتی می گویید “شروع،“ آن ها باید با همکاری یکدیگر، به بادکنک ها ضربه بزنند و تا مدتی مشخص مثلا 30 ثانیه روی هوا نگهشان دارند. از آن ها بخواهید تا با قسمت های دیگری از بدن مثل بینی یا انگشت کوچک به بادکنک ضربه بزنند.

این بازی چه می آموزد: کار گروهی.

۹- صدایت را ضبط کن

شیوه انجام بازی: 10 جمله از یک کتاب کودک را بخوانید و ضبط کنید. یکبار با صدای مهربان، یک بار با غرغر کردن، با ناله کردن و … آن را پخش کنید و از او بخواهید هر وقت جمله هایی که با صدای مهربان خوانده شده اند را شنید، دستش را بلند کند. وقتی تمام شد، از او بخواهید جمله ها را با صدای مهربان و نالان بخواند تا ضبط کند.

این بازی چه می آموزد: نالیدن آزاردهنده است.

 ۱۰- به نیمه پر لیوان نگاه کن

شیوه انجام بازی: داستانی را تعریف کنید که در آن چیز منفی اتفاق می افتد (یه روز سارا بداخلاق شده بود چون هوای بیرون خیلی گرم بود). حالا از کودک بخواهید که جمله را با تعریف یک اتفاق مثبت ادامه دهد. مثلا، (خوشبختانه یه دریاچه کوچیک اونجا بود که میتونست آب تنی کنه).نفر بعدی یک جمله منفی دیگر می گوید که دوباره، نفر بعدی آن را با تعریف جمله ای مثبت ادامه می دهد.

این بازی چه می آموزد: مثبت اندیشی.

چطور؟ به کودک دیدگاهی مثبت تر می دهد تا بتواند با سرخوردگی های زندگی واقعی راحت تر کنار بیاید.

۱۱- چیزهای مورد علاقه ام

شیوه انجام بازی: لیستی از چیزهایی که شما را خوشحال می کند بنویسید، مثلا بستنی، خندیدن، روز آفتابی، بابا، و خوابیدن. ازکودک بخواهید این پنچ چیز را تکرار کند. اگر درست تکرار کرد، مورد ششم را اضافه کنید و از او بخواهید تا همه را تکرار کند. همینطور به لیست اضافه کنید تا دیگر نتواند به یاد بیاورد. حالا نوبت اوست که پنج چیز را بگوید که او را خوشحال می کند و شما تکرارشان کنید. بعدا می توانید چزهای دیگری که شما را ناراحت یا عصبانی می کند یا می ترساند لیست کنید.

این بازی چه می آموزد: همدردی.

۱۲- بازیِ “فکرش رو نمی کردم“

شیوه انجام بازی: وسایل روزمره ای مانند سطل زباله، کفش، و یک خودکار جمع کنید. یکی از آن ها را انتخاب کنید و از کودک بخواهید هرکدام از کاربردهایش را که میداند، بگوید. (مثلا ممکن است برای سطل آشغال بگوید: می تونیم رویش بنشینیم، توش آشغال بریزیم، مثل طبل بهش ضربه بزنیم.) به هرکدام از بچه ها فرصت دهید تا به ایده های جدیدی برای هر وسیله فکر کنند.

این بازی چه می آموزد: حل مشکل. این بازی به بهترین شکل نحوه حل مشکل را به کودکان می آموزد و به همین دلیل جزو بهترین بازی اخلاقی برای کودکان قرار دارد.

چطور؟ بچه ها یاد می گیرند، اینکه خودشان به چیزهای مختلف فکر کنند، جالب است. همچنین می توانید از این تکنیک برای آرام کردن درگیری های خواهر و برادری یا برای کودکی که بقیه را اذیت می کند، استفاده کنید.

۱۳- بازیِ همزمان ها

شیوه انجام بازی: به کارهایی فکر کنید که می توانید همزمان با هم انجام دهید (مثلا دست بزنید و بخوانید) و کارهایی که نمی توانید همزمان انجام دهید (مثلا همزمان بنشینید و بایستید) و آن ها را نشان دهید. حالا از او بخواهید این کارها را انجام دهد (مثلا نمی تواند بینی اش را بگیرد و نفس بکشد اما می تواند بینی اش را بخاراند و بخندد). بازی را ادامه دهید تا پنج مورد از این دسته از کارها را انجام دهید.

این بازی چه می آموزد: قطع کردن کار دیگران کار خوبی نیست.

چطور؟ کودکان معمولا به سختی متوجه می شوند که همیشه نمی توانند فوری توجه شما را جلب کنند. این بازی به او کمک می کند بیشتر صبور باشد و وسط صحبت یا کار دیگران نپرد مثلا وقتی با تلفن صحبت می کنید یا غذا می پزید.

جمع بندی

در این مقاله ۱۳ بازی اخلاقی برای کودکان را معرفی کرده ایم و نحوه انجام هر بازی را هم توضیح دادیم. امیدواریم این محتوا برای شما مفید بوده باشد. اگر سوالی دارید می‌توانید در بخش نظرات بپرسید. در اسرع وقت پاسخگوی شما خواهیم بود.