شش ماهگی نوزاد سن جذابی برای والدین است. تجربه اولین نشستن، اولین غذای جامد و بسیاری از اولین‌ها در این سن رخ می‌دهد. وقتی به نوزاد شش ماهه خود نگاه می‌کنید باورتان نمی‌شود که برخی از مهارت‌هایش چقدر بهتر شده‌اند و کودک در این سن نسبت به قبل چقدر توانمندتر شده است. در این مقاله می‌خواهیم درباره نقاط عطف رشد بچه ۶ ماهه و نحوه مراقبت از کودک در این سن صحبت کنیم.
رشد نوزاد شش ماهه
در این بخش درباره نقاط عطفی که معمولا در این سن رخ می‌دهند صحبت می‌کنیم. نوزادان در ۶ ماهگی بسیار قوی‌تر از ماه‌های قبل می‌شوند. اما اگر کودک شما هنوز به برخی از نقاط عطف زیر نرسیده است، نگران نباشید. هر نوزادی یک جدول زمانی رشد منحصر به فرد دارد.
قد و وزن
در سن شش ماهگی، وزن کودک نسبت به زمان تولد حدود دو برابر است و در همین ماه ششم حدود ۵۰۰ گرم افزایش وزن خواهد داشت. در ماه ششم، قد نوزاد نیز بین ۲.۵ تا ۳ سانتی‌متر افزایش می‌یابد.
به طور میانگین، نوزاد پسر شش ماهه بین ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر قد و ۶ تا ۱۰ کیلوگرم وزن دارد، در حالی‌که نوزاد دختر شش ماهه معمولاً بین ۵۸ تا ۶۸ سانتی‌متر قد و ۵ تا ۹.۵ کیلوگرم وزن دارد.
در این سن، کودک علاقه‌ی بیشتری به خوردن غذاهای جامد از خود نشان می‌دهد و ممکن است اولین دندان او نیز شروع به جوانه زدن کند یا لثه‌هایش برای رشد دندان‌ها متورم شوند. بنابراین استفاده از مسواک نرم برای مراقبت از بهداشت دهان کودک توصیه می‌شود.
رشد حرکتی
نوزاد شش ماهه معمولا می‌تواند بدون کمک بنشیند، هرچند نشستن بدون تکیه‌گاه ممکن است تا نه ماهگی نیز به تعویق بیفتد.
کودک در این مرحله از رشد، با تسلط بیشتری اشیاء را از یک دست به دست دیگر منتقل می‌کند و قادر است اشیای سبک را با نوک انگشتان خود بگیرد.
همچنین نوزاد شش ماهه از هر دو طرف غلت می‌زند و حتی ممکن است برای سینه‌خیز رفتن تلاش کند، که نشانه‌ای از تقویت تدریجی عضلات او و آمادگی‌اش برای انجام حرکات بعدی است.
رشد ارتباطی
نوزاد ۶ ماهه توانایی تشخیص چهره‌های آشنا از غریبه را دارد و نسبت به حضور غریبه‌ها ممکن است واکنش نشان دهد. او معمولاً صداهایی مانند «با» یا «دا» را به صورت پشت سر هم و کشیده تکرار می‌کند، که بخشی از تمرین‌های اولیه او برای صحبت کردن است.
نوزاد در این سن از تعامل اجتماعی لذت می‌برد، به دیگران لبخند و قهقهه می‌زند و سعی می‌کند با دیگران ارتباط برقرار کند. همچنین، کودک شش ماهه علاقه‌مند است در آینه به خودش نگاه کند و کم‌کم با اعضای بدنش آشنا شود. بازی با والدین یا مراقب برای او بسیار هیجان‌انگیز است و باعث رشد اجتماعی‌اش می‌شود.
رشد شناختی
در شش ماهگی، کودک با کنجکاوی بیشتری سعی می‌کند دنیای اطراف خود را کشف کند و یکی از راه‌های اصلی او برای شناخت اشیاء، بردن آن‌ها به دهانش است. به همین دلیل برای یک کودک ۶ ماهه، گذاشتن اسباب‌بازی یا وسایل کوچک در دهان کاملاً طبیعی است، اما باید مراقب بهداشت و ایمنی کودک باشید.
در این مرحله، نوزاد علاقه زیادی به لمس کردن اشیاء مختلف دارد و کنجکاوی او به شدت افزایش می‌یابد. بنابراین لازم است وسایل داغ یا خطرناک از دسترس او دور باشند. اگر او نتواند به تنهایی به چیزی که می‌خواهد برسد، معمولاً با جیغ یا گریه از شما کمک می‌گیرد.
احساسات متنوعی مثل شادی، تعجب یا ناراحتی را با صداها و تغییر حالت چهره‌اش به‌وضوح نشان می‌دهد. همچنین، کودک در این سن تلاش زیادی می‌کند تا صداهای شما و آن‌چه می‌شنود را تقلید کند، که بخشی از روند رشد زبانی اوست.
تغذیه نوزاد ۶ ماهه
زمان شروع غذای کمکی نوزاد از شش ماهگی است. نوزاد شش ماهه باید با غذای جامد آشنا شود اما همچنان بیشتر نیاز او با شیر خشک یا شیر مادر رفع می‌شود. در ادامه نکات مربوط به تغذیه کودک در این سن را بیان می‌کنیم:
- تا یکسالگی، منبع اصلی تغذیه کودک شیر مادر یا شیر خشک است. دادن غذای جامد به نوزاد تنها برای آشنایی‌اش با طعم‌های جدید است.
- غذای کمکی را با غلات غنی شده با آهن، سبزیجات پوره شده و بخارپز، میوه‌ها و پروتئین ها شروع کنید.
- هر ۳ تا ۵ روز یک ماده غذایی جدید را به کودک معرفی کنید تا فرصت لازم برای شناسایی مواد آلرژیک را داشته باشید.
- حواستان به قوام غذا باشد. کودک شش ماهه اولین تجربه از بافت‌های مختلف غذایی را دارد. پس غذای نرم و له شده در اختیارش قرار دهید.
- در این سن از دادن عسل یا شیر گاو به نوزاد خودداری کنید. شیر پاستوریزه فقط می‌تواند به صورت طبخ در غذا استفاده شود.
- شروع غذای کمکی می‌تواند به روش غذای پوره و دادن غذا به کودک با کمک قاشق چنگال کودک باشد. یک روش دیگر، که علمی هم هست، شروع غذای کمکی به کمک فینگر فودهاست. در این روش کودک با کمک انگشتانش غذا را برمی‌دارد و به دهان می‌گذارد.
- در این سن می‌توانید برای آسایش بیشتر از صندلی غذای کودک استفاده کنید.
- تغذیه شبانه و شیر شبانه در هنگام خواب باید کاهش یابد یا کاملا متوقف شود تا جلوی آسیب به لثه و دندان‌های کودک گرفته شود.
علائم و درمان یبوست نوزاد شش ماهه
یبوست در نوزاد شش ماهه، به ویژه زمانی که تغذیه با غذای جامد آغاز می‌شود، نسبتاً رایج است. در این سن، سیستم گوارشی کودک هنوز در حال رشد و هماهنگ شدن با غذاهای جدید است. برای همین ممکن است حرکات روده کندتر شده یا دفع مدفوع برای او سخت‌تر شود.
نشانه‌های یبوست نوزاد عبارت‌اند از:
- دفعات کم مدفوع (کمتر از ۳ بار در هفته)
- مدفوع سفت و گلوله‌ای
- ناراحتی یا گریه هنگام مدفوع
- کاهش اشتها
برای پیشگیری یا درمان یبوست، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- افزایش مصرف مایعات: مطمئن شوید که نوزاد به اندازه کافی شیر (شیر مادر یا شیر خشک) و آب دریافت می‌کند.
- افزودن فیبر به رژیم غذایی: از پوره میوه‌هایی مثل آلو، گلابی و هلو یا سبزیجات پخته‌شده استفاده کنید.
- تحرک فیزیکی: حرکت دادن پاهای نوزاد مانند دوچرخه‌زدن یا ماساژ ملایم شکم او می‌تواند به بهبود حرکت روده کمک کند.
- مشورت با پزشک: در صورت ادامه‌دار بودن یبوست یا مشاهده خون در مدفوع، حتماً با پزشک مشورت کنید.
همچنین بخوانید: طرز تهیه غذای کودک
خواب بچه شش ماهه
نوزاد شش ماهه ساعات بیشتری را در طول شب می‌خوابد و در واقع خواب او کمی تثبیت می‌شود. در سن شش ماهگی، نوزاد معمولاً حدود ۱۴ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد. به طور میانگین ۱۰ ساعت از این زمان مربوط به خواب شبانه و حدود ۴ ساعت مربوط به ۳ تا ۴ چرت کوتاه در طول روز است.
بیدار شدن مکرر نوزاد در طول شب می‌تواند دلایلی مانند درد ناشی از دندان درآوردن، احساس گرسنگی، اضطراب جدایی یا تمرین یک مهارت جدید مثل غلت زدن داشته باشد. برای کمک به خواب بهتر نوزاد، بهتر است قبل از خواب شبانه حتماً به او شیر بدهید تا با شکم سیر به خواب برود. برخی پزشکان پیشنهاد می‌کنند اگر نوزاد صرفاً برای خوردن شیر از خواب بیدار می‌شود، می‌توان به‌جای شیر، کمی آب جوشیده که خنک شده است به او داد.
همچنین، اگر نوزاد بدون دلیل مشخصی در شب از خواب بیدار می‌شود، بازی و تعامل بیشتر با او در طول روز می‌تواند به بهبود و عمیق‌تر شدن خواب شبانه‌اش کمک کند.
بازی با نوزاد ۶ ماهه
در بخش‌های قبل گفتیم که نوزاد ۶ ماهه علاقه زیادی به بازی کردن دارد. در ادامه مهمترین نکات بازی با نوزاد در این سن را توضیح می‌دهیم:
- کتاب خواندن: برای کودک کتاب بخوانید. کتاب‌های پارچه‌ای گزینه امنی برای کودک در این مرحله از رشد هستند. تصاویر رنگی این کتاب‌ها برای نوزاد در این سن جذاب است. حتی هنگام حمام کردن نوزاد از کتاب حمام استفاده کنید. دایره لغات کودک در این سن ساخته می‌شود. درست است که هنوز حرف نمیزند، اما کلمات جدید را به ذهن می‌سپارد.
- بازی اشاره: برای رشد مهارت ارتباطی نوزاد، بازی اشاره را به او یاد دهید. این بازی به کودک کمک می‌کند تا با حرکات دست شما برای اشاره به اشیا آشنا شود و بتواند کم کم نیازهایش را با اشاره بیان کند. مثلا در هنگام پیاده روی، کودک را با ماشین و درخت و ابر آشنا کنید.
- اسباب بازی دارای آینه: کودک ۶ ماهه عاشق آیینه است. انواع اسباب‌بازی‌آموزشی مناسب این سن وجود دارد که مجهز به آیینه نشکن است.
- اسباب بازی موزیکال و نخ کش: بچه ۶ ماهه برای سینه‌خیز رفتن آماده می‌شود. اسباب‌بازی موزیکال و اسباب بازی نخ‌کش کودک را ترغیب به حرکت می‌کنند و بدن او را برای مرحله بعدی رشد آماده می‌کنند.
- بازی تقلید صدا: بازی تقلید صدا را با کودک انجام دهید و صداهایی که کودک می‌سازد را تقلید کنید یا از اسباب‌بازی‌های سخنگو و موزیکال کمک بگیرید. با این بازی تقلیدی به رشد مغز کودک کمک می‌کنید.
- جورچین چوبی: روی هم گذاشتن بلوک‌های کوچک و جورچین ها به هماهنگی انگشتان دست و چشم و مغز کمک می‌کند. اسباب بازی چوبی مناسب این سن گزینه هوشمندانه‌ای برای خرید است.
واکسیناسیون و مراقبت پزشکی از کودک شش ماهه
در هر دوره رشد کودک، با آگاهی از یک سری نکات، نگهداری از او ایمن‌تر می‌شود. برای حفظ سلامت در شش ماهگی کودک نکات زیر را فراموش نکنید:
- با شروع غذای کمکی، شکل و رنگ مدفوع کودک عوض می‌شود و بسیاری از کودکان ممکن است یبوست را تجربه کنند. پس به محض دیدن مدفوع خشک و سفت از پزشک کودک مشاوره بگیرید.
- در چکاپ ماهانه، باید قلب، چشم و لگن کودک توسط پزشک چک شود.
- واکسن از نوزادان در برابر بیماری های جدی دوران کودکی محافظت می‌کند. طبق برنامه واکسیناسیون بهداشت در ایران، نوزاد ۶ ماهه باید چند واکسن بزند. این واکسن‌ها شامل واکسن فلج اطفال، پنج گانه و روتاویروس می‌شود. واکسن پنج گانه شامل واکسن سه‌گانه و هپاتیت ب و هموفیلوس است.
- بعد از واکسن باید مراقبت‌های لازم نظیر کمپرس گرم و سرد را انجام دهید. حتما تب‌سنج نوزاد در خانه داشته باشید و دمای بدن او را چک کنید.
با دیدن این نشانه‌ها از کودک شش ماهه پزشک را مطلع کنید
- سرماخوردگی: سرماخوردگی جزیی مانع زدن واکسن کودک نمی‌شود اما حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- عدم رشد ارتباطی، شناختی و حرکتی: اگر نوزاد شش ماهه شما نمی‌خندد و به صداهای محیط واکنش نشان نمی‌دهد، هنوز به دو طرف غلت نمیزند و اشیا را به خود نزدیک نمی‌کند حتما با پزشک اطفال مطرح کنید.
وسایل مورد نیاز نوزاد ۶ ماهه
وسایل زیر می‌توانند برای نوزاد در این سن کاربردی باشند:
- صندلی غذای کودک: حالا که کوچولویتان آماده خوردن غذاهای جامد شده، وقت آن است که یک صندلی غذای کودک مناسب تهیه کنید تا غذا دادن به او راحت‌تر و ایمن‌تر باشد.
- غذاساز کودک: وقتی نوزاد شش ماهه شما شروع به خوردن غذای کمکی می‌کند، داشتن یک دستگاه غذاساز کودک می‌تواند بسیار کاربردی باشد. شما می‌توانید با این دستگاه غذاهای متنوع و خوشمزه‌ای برای دلبندتان آماده کنید.
- پوشک، دستمال مرطوب و کرم سوختگی: بهتر است همیشه مقدار کافی پوشک و دستمال مرطوب در خانه داشته باشید. کرم سوختگی را هم فراموش نکنید.
- دستگاه بخور سرد: اگر هوای خانه خشک است، دستگاه بخور سرد می‌تواند به تنفس بهتر نوزاد کمک کند.
- دماسنج کودک: زمانی که نوزادتان تب می‌کند، داشتن یک دماسنج دقیق بسیار مفید خواهد بود.
سوالات متداول
طریقه مسواک زدن دندان کودک ۶ ماهه چگونه است؟
دندان‌های کودک را با یک گاز استریل که آن را مرطوب کردید یا مسواک انگشتی مرطوب و نرم پاک کنید. با تایید پزشک، از خمیر دندان به اندازه‌ای کوچکتر از یک دانه برنج استفاده کنید. دو بار در روز از خمیر دندان استفاده کنید. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های نوزاد، چکاپ دندانپزشکی را فراموش نکنید.
چه علایمی نشان می‌دهد که نوزاد شش ماهه آماده نشستن بدون تکیه‌گاه است؟
کنترل خوب سر و گردن، توانایی نشستن در حالت سه‌پایه (با تکیه بر دست‌ها روی زمین)، غلت زدن به هر دو طرف و تحمل وزن روی بازوها از جمله علائم اصلی آمادگی نوزاد شش‌ماهه برای نشستن مستقل هستند.
جمع‌بندی
در این مقاله از فروشگاه سیسمونی کودکو با نقاط عطف رشد در سن ۶ ماهگی کودک آشنا شدیم. حالا می‌دانیم که یک نوزاد شش ماهه کم کم قادر به نشستن بدون تکیه‌گاه است و به دو برابر وزن خود در بدو تولد رسیده است. بچه ۶ ماهه آشنا را از غریبه تشخیص می‌دهد و بسیار از بازی کردن با والدین و مراقب خود لذت می‌برد.
در این سن دادن غذای کمکی به کودک شروع شده و کودک وارد دنیای طعم‌های جدید می‌شود. اما یادتان باشد که برای تشخیص مواد غذایی که باعث آلرژی می‌شوند هر سه روز یکبار ماده غذایی جدیدی را به کودک معرفی کنید. خواب بچه در این سن کمی عمیق شده و ساعات طولانی‌تری را در شب می‌خوابد. بنابراین در روز فقط دو یا سه چرت می‌زند و زمان بیشتری را بیدار است. از زمان‌های بیداری برای بازی با او استفاده کنید. بازی‌هایی که در مقاله معرفی شد برای رشد مهارت‌های اجتماعی، شناختی و حرکتی کودک مفید هستند. در این مسیر از خرید اسباب‌بازی‌های آموزشی و مفید از فروشگاهی معتبر غافل نشوید. انتخاب درست اسباب‌بازی قطعا در رشد کودک تاثیرگذار خواهند بود. بچه شش ماهه آماده سینه خیز رفتن و شروع حرکت است. محیط خانه را برای این عضو دوست‌داشتنی منزل ایمن کنید و از رشد کودک نهایت لذت را ببرید.
همچنین بخوانید:
