توانایی‌های نوزاد سه ماهه را دست کم نگیرید. درست است که کودک در این سن ساعات زیادی از شبانه روز را می‌خوابد، اما در زمان بیداری، وقت طلایی برای رشد مهارت‌های شناختی و حرکتی کودک دارید. با ما همراه باشید تا درباره رشد کودک سه ماهه و نحوه نگهداری از او اطلاعات کافی را طبق منابع معتبر کسب کنید. همچنین در ادامه با محصولاتی که برای این دوره از رشد کودک مناسب هستند هم آشنا می‌شوید.
رشد فیزیکی کودک سه ماهه
در سه ماهگی، نوزادان معمولاً پیشرفت‌های قابل توجهی در رشد فیزیکی خود نشان می‌دهند. این تغییرات به صورت زیر هستند:
- بسته شدن نرمی سر (ملاج): تا پایان سه ماهگی، نرمی سر در قسمت پشت ملاج کاملاً بسته می‌شود و تنها یک نقطه نرم در جلوی سر باقی می‌ماند که به‌تدریج سفت می‌شود.
- رشد دور سر: در این سن، ممکن است به نظر برسد که رشد دور سر کودک نسبت به سایر قسمت‌های بدنش بیشتر است که کاملا طبیعی است. با گذشت زمان و رشد سایر اعضای بدن، این تناسب بهتر خواهد شد.
- تقویت عضلات دست و بازو: یکی از توانایی های نوزاد سه ماهه این است که می‌تواند دست‌هایش را دراز کند و اشیا را به سمت دهان خود ببرد. هرچند ممکن است هنوز نتواند وسایل را به‌خوبی در دست بگیرد، اما کنجکاوی او باعث می‌شود به اشیای اطراف خیره شود و با مشت‌های بسته به آنها ضربه بزند.
- حرکات پرانرژی: نوزاد در این سن می‌تواند دست‌ها و پاهای خود را به شدت تکان دهد و حتی ممکن است لگد زدن را آغاز کند.
- کنترل سر: کودک می‌تواند در حالت نشسته با تکیه‌گاه، سر خود را بالا نگه دارد و حتی ممکن است غلت زدن را آغاز کند.
- هماهنگی دست‌ها: در سه ماهگی، بیشتر نوزادان می‌توانند دست‌های خود را به هم نزدیک کنند و حرکات هماهنگ‌تری انجام دهند. یکی از مهارت های نوزاد سه ماهه این است که اگر نزدیک به یک وسیله آویزان باشد، با مشت‌های بسته به آن جسم ضربه می‌زند.
رشد شناختی نوزاد سه ماهه
لازم است علاوه بر رشد جسمی کودک، در مورد رشد شناختی او هم اطلاعات کسب کنید و از همین حالا روی تقویت این ویژگی‌ها کار کنید. در ادامه جنبه‌های رشد شناختی نوزاد ۳ ماهه را توضیح می‌دهیم.
رشد مهارت زبانی
تا قبل از سه ماهگی، تنها راه برقراری ارتباط کودک با شما گریه است. ولی از سه ماهگی به بعد، نوزاد لبخند می‌زند و در پاسخ به حرف‌های شما هم معمولا لبخند دلنشینی تحویلتان می‌دهد. حتما با دیدن این خنده واقعی شگفت‌زده می‌شوید.
حتی ممکن است کودک با صداهای نامفهوم مثل قان و قون با شما صحبت کند! اگر کودک در این سن هنوز ساعت زیادی را در روز گریه می‌کند حتما با پزشک کودک مشورت کنید.
گفتیم وقتی که با کودک صحبت می‌کنید، او ابتدا به حرف شما خوب دقت می‌کند و بعد تلاش می‌کند پاسخ شما را بدهد. این موضوع به این معناست که نوزاد سه ماهه سعی می‌کند مهارت زبانی خود را تقویت کند. در این سن، کودک کاملا صدای شما را می شناسد و با شنیدن صدایتان، سرش را به سمت شما برمی‌گرداند.
رشد مهارت‌های اجتماعی
در این سن کودک شروع به تجربه احساسات و برقراری ارتباط می‌کند. کودک در سه ماهگی علاوه بر این که پدر و مادر خود را به خوبی می‌شناسد، به غریبه‌ها نیز لبخند می‌زند. مغز کودک سه ماهه به سرعت در حال رشد است و شروع به تشخیص افراد از طریق بینایی، بویایی و شنیداری می‌کند.
اگرچه هنوز چشم و دستان کودک کاملا با هم هماهنگ نیست اما ممکن است نگاهی طولانی به اجسام بیندازد و آنها را تکان دهد. حس لامسه کودک نیز در این مقطع از رشد، حساس‌تر می‌شود.
توانایی های نوزاد سه ماهه
مهارت‌های نوزاد سه ماهه به صورت زیر است:
- توانایی کنترل سر
- تکان دادن دست و لگد زدن
- غلت زدن
- توانایی باز و بسته کردن انگشتان
- شناخت صدای پدر و مادر
- پاسخ دادن به صحبت‌های اطرافیان با صداهای نامفهوم
- نگاه خیره به غریبه‌ها و تشخیص آنها
- خندیدن با صدای بلند
- قرار دادن اشیا در دهان و شناسایی آنها
در بخش بعدی در مورد انواع بازی‌ها برای رشد توانایی‌های نوزاد در این سن توضیح می‌دهیم.
انواع بازی‌ها برای رشد مهارت‌های کودک سه ماهه
در این سن نوزادان از طریق یکسری بازی‌های ساده به‌طور قابل توجهی رشد می‌کنند. در ادامه چند بازی مفید برای نوزاد در سه ماهگی معرفی می‌کنیم که باعث تقویت مهارت‌های حرکتی، حسی و ارتباطی او می‌شوند:
بازی‌هایی برای تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف (Fine Motor)
- گرفتن اسباب‌بازی‌ها: نوزاد را روی شکم یا کمر بخوابانید و اسباب‌بازی‌های سبک و رنگارنگ را جلوی او بگیرید تا سعی کند آنها را لمس کند یا بگیرد.
- شعرهای حرکتی همراه با دست زدن: آهنگ‌هایی مثل «دست بزن» را بخوانید و همزمان دست‌های نوزاد را به آرامی تکان دهید یا به هم بزنید.
- بازی با اشیایی که خطر بلعیده شدن ندارند: اشیایی با اندازه مناسب که خطر بلعیدن توسط نوزاد را ندارند در اختیارش بگذارید تا آنها را لمس کند.
بازی‌هایی برای تقویت مهارت‌های حرکتی بزرگ (Gross Motor)
- تقویت کنترل سر: نوزاد را روی پاهای خودتان بنشانید و در حالی که از گردن و کمرش حمایت می‌کنید، با صورت خندان یا صداهای بامزه، او را تشویق کنید تا سرش را بالا بگیرد.
- قرار دادن نوزاد روی شکم (Tummy Time): او را روی شکم بخوابانید و اسباب‌بازی‌های رنگی جلویش قرار دهید تا سعی کند آنها را بگیرد. این کار به تقویت عضلات گردن و شکم او کمک می‌کند.
- تغییر موقعیت بدن: نوزاد را در حالت‌های مختلف قرار دهید (خوابیده، نشسته و…) تا دید بهتری از محیط داشته باشد و بیشتر کنجکاو شود.
بازی‌های ارتباطی و تقلیدی
- دنبال کردن صدا: از نقاط مختلف اتاق صدایش کنید. وقتی به سمتتان نگاه کرد، لبخند بزنید یا بغلش کنید.
- تقلید چهره و صدا: هنگامی که نوزاد صدا یا حرکتی انجام داد، آنها را تقلید کنید. این کار به او کمک می‌کند بفهمد صداهایش معنا دارند.
- صحبت کردن و آواز خواندن: با نوزاد حرف بزنید و محیط را برایش توصیف کنید. مثلاً: «ببین گربه اومد! ببین چه نرمه!»
بازی‌های آموزشی ساده
- دنبال کردن اشیاء با چشم: توپ کوچکی را جلوی نوزاد بغلتانید و او را تشویق کنید که با چشم دنبالش کند.
- استفاده از نام نوزاد: در گفتگوها و آوازها، از نام نوزاد استفاده کنید. این باعث می‌شود زودتر به اسمش واکنش نشان دهد.
- بازی با صداها: لالایی‌ها یا شعرها را با تُن‌های مختلف (زیر، بم، آرام و…) بخوانید.
- تجربه بافت‌های مختلف: اجازه دهید فرزندتان بافت‌های مختلفی مثل فرش، چمن، پارچه نرم یا بالش را لمس کند.
همه این بازی‌ها کمک می‌کنند تا کودک سه ماهه از نظر مهارت‌های شناختی و حرکتی سریع‌تر رشد کند.
خواب نوزاد سه ماهه
در سه ماهگی، الگوی خواب نوزادان به طور قابل توجهی تغییر می‌کند. در این سن، نوزادان به طور متوسط بین ۱۴ تا ۱۶ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابند که شامل خواب شبانه و چندین چرت در طول روز می‌شود.
ویژگی‌های خواب نوزاد سه ماهه:
- خواب شبانه: در این سن، نوزادان ممکن است شب‌ها تا ۱۰ ساعت به طور مداوم بخوابند.
- چرت‌های روزانه: نوزادان سه ماهه معمولاً ۳ تا ۴ چرت در طول روز دارند که مجموعاً حدود ۴ تا ۵ ساعت طول می‌کشد.
نکاتی برای بهبود کیفیت خواب نوزاد:
- ایجاد روال خواب منظم: برنامه‌ای ثابت برای خواب نوزاد تنظیم کنید که شامل فعالیت‌هایی مانند حمام کردن، خواندن لالایی یا ماساژ ملایم قبل خواب باشد. این روال به نوزاد کمک می‌کند تا بداند زمان خواب فرا رسیده است.
- تشخیص نشانه‌های خستگی: به علائمی مانند مالیدن چشم‌ها، خمیازه کشیدن یا بی‌قراری توجه کنید و در صورت مشاهده این نشانه‌ها، نوزاد را برای خواب آماده کنید.
- فراهم کردن محیط خواب مناسب: اتاق خواب نوزاد باید آرام، تاریک و با دمای مناسب باشد تا به خواب راحت او کمک کند. در مقاله دیگری دمای مناسب اتاق نوزاد را شرح داده‌ایم.
همچنین بخوانید: علت بی خوابی نوزاد ۴۰ روزه
تغذیه نوزاد ۳ ماهه
تغذیه نوزاد سه ماهه نقش مهمی در رشد و تکامل او دارد. در این سن، توجه به نکات زیر ضروری است:
- شیر مادر یا شیر خشک: بهترین و کامل‌ترین منبع تغذیه برای نوزاد سه ماهه، شیر مادر است که حاوی تمام مواد مغذی مورد نیاز او می‌باشد. در صورت عدم امکان شیردهی یا ناکافی بودن شیر مادر، می‌توان از شیر خشک مناسب سن نوزاد استفاده کرد.
- حجم و دفعات تغذیه: نوزادان سه ماهه معمولاً هر ۳ تا ۴ ساعت یک‌بار نیاز به تغذیه دارند و در هر وعده بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ میلی‌لیتر شیر مصرف می‌کنند.
- عدم استفاده از غذای جامد: در این سن، سیستم گوارشی نوزاد هنوز برای هضم غذاهای جامد آماده نیست و تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک کافی است.
- بررسی وزن: چک کردن وزن نوزاد در این سن مهم است. خوب است بدانید، نوزادانی که در شش ماه اول با سرعت زیاد وزن اضافه می‌کنند ممکن است در سن ۳ سالگی در معرض افزایش خطر چاقی قرار داشته باشند.
- توجه به علائم گرسنگی: نوزاد ممکن است با گریه، مکیدن انگشت یا نزدیک کردن سرش به سینه مادر، نشان دهد که گرسنه است.
- توجه به علائم سیری: پس از سیر شدن، نوزاد ممکن است سر خود را از سینه یا شیشه شیر دور کند یا به خواب برود.
تعداد دفعات ادرار و مدفوع نوزاد سه ماهه
تعداد دفعات ادرار و مدفوع نوزاد ۳ ماهه ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به‌طور کلی:
تعداد دفعات ادرار
تعداد دفعات ادرار نوزاد در این سن معمولاً ۶ تا ۸ بار در روز یا بیشتر است. دقت کنید که پوشک نوزاد باید به‌طور منظم خیس شود و رنگ ادرار می‌بایست روشن و بدون بوی تند باشد. این نشان می‌دهد که نوزاد به اندازه کافی شیر دریافت می‌کند.
تعداد دفعات مدفوع
تعداد دفعات مدفوع نوزاد سه ماهه به صورت زیر است:
- در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند: چند بار در روز تا یک بار در چند روز
- در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند: معمولاً ۱ تا ۲ بار در روز
توجه کنید که مدفوع باید نرم باشد، نه خیلی سفت و نه آبکی. در غیر این صورت حتما به پزشک مراجعه کنید.
در ادامه با روتین نگهداری از بچه ۳ ماهه آشنا می‌شوید:
- زمانی را به تمرینات شکم برای نوزاد اختصاص دهید تا عضلات شکم او برای سینه خیز رفتن تقویت شوند و کودک بتواند سر خود را ۹۰ درجه بالا نگه دارد. یکی از تمرینات شکم این است که یک توپ را تا حدود ۶۰ سانتی‌متر جلوتر از کودک خود بغلتانید. این تمرین هم برای تقویت عضلات شکم و هم برای بهبود هماهنگی دست و چشم مناسب است.
- تحقیقات نشان می‌دهد که بچه سه ماهه عاشق بغل کردن است. بغل کردن زیاد کودک در این سن باعث رشد شناختی او می‌شود و اثرات مثبت زیادی دارد.
- پایه‌های مهارت زبانی کودک در این سن بنا می‌شود. به وسایل اطرافتان اشاره کنید و نام وسایل را به کودک بگویید. اگر در یک محل دو زبانه زندگی می‌کنید، می‌توانید از هر دو زبان برای توصیف محیط استفاده کنید.
محصولات پیشنهادی برای نوزاد سه ماهه
برای رشد مهارت‌های نوزاد در سه ماهگی و همچنین تسهیل نگهداری از نوزاد می‌توان از وسایل مختلفی استفاده کرد که این دوران را لذت‌بخش‌تر می‌کنند. در این بخش به معرفی این محصولات می‌پردازیم.
۱- ست کالسکه
پیاده‌روی با کالسکه نوزاد یک ایده خوب برای ورزش شما در زمان نگه داری از کودک سه ماهه است. همچنین کودک می‌تواند محیط بیرون را ببیند و صدای پرندگان و خیابان را بشنود.
- در این سن باید ست کالسکه مجهز به کریر (صندلی ماشین نوزادی) یا کریکات باشد و کودک نمی‌تواند در نشیمن کالسکه بنشیند.
- اگر زیاد اهل سفر هستید، کالسکه عصایی که سایز کابین باشد انتخاب ایده‌آلی برای این سن است.
در مقاله دیگری بهترین کالسکه نوزاد را معرفی کرده‌ایم که می‌توانید آن را مطالعه کنید.
۲- کریر و صندلی ماشین نوزادی
کودک سه ماهه هنوز باید روی صندلی ماشین کودک، که رو به عقب نصب شده است، بنشیند. این محصول برای رعایت ایمنی باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- کریر دارای حافظت جانبی و استاندارد i-size باشد.
- کریر همراه با بیس با قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه باشد تا سوار کردن و پیاده کردن نوزاد راحت‌تر شود.
در مقاله دیگری بهترین صندلی ماشین کودک را معرفی کرده‌ایم.
۳- آویز کریر
آویز کریر به هماهنگی چشم و دست کودک کمک می‌کند. این دو نکته را در این رابطه لحاظ کنید:
- این محصول در دو نوع ساده و موزیکال موجود است.
- می‌توانید آویز را به کالسکه و در برخی موارد به تخت کودک متصل کنید.
۴- تاب برقی
اگر در ساعاتی در طول روز سرتان شلوغ است یا نوزاد سه ماهه بی‌قراری قبل از خواب دارد، یک محصول کاربردی تاب برقی است. این محصول، که جزو چک لیست سیسمونی است، دارای ویژگی‌های زیر است:
- جهت چرخشی چپ/راست و جلو/عقب با سرعت‌های مختلف
- دارای ملودی‌های آرام بخش و صدای طبیعت
۵- جیم پلی یا تشک بازی
پارک بازی نوزاد یک وسیله عالی برای رشد مهارت‌های کودک در این سن است. این دو نکته را در مورد تشک بازی لحاظ کنید:
- بافت‌های مختلف در تشک مثل یک اسباب بازی حسی است و به رشد عضلات گردن و کمر نوزاد هم کمک می‌کند.
- تشک بازی نوزاد در دو نوع ساده و موزیکال موجود است.
۶- محصولات مراقبت از پوست نوزاد
نوزاد سه ماهه ممکن است دچار انواع بثورات پوستی نظیر اگزما شود. بسیاری از محصولات مراقبت پوست نوزاد جنبه پیشگیری دارند و می‌توانید از آنها استفاده کنید.
کرم پیشگیری از سوختگی هم اگر به صورت روزانه مصرف شود از قرمز شدن و بثورات پوستی ناحیه پوشک جلوگیری می‌کند.
۷- مایو پسرانه و مایو دخترانه
یک خبر خوب این است که مایو مخصوص نوزادان سه ماهه هم در بازار موجود است. حتما توصیه پزشکان را شنیده‌اید که هر چه زودتر کودکان را با آب مانوس کنید، رشد بهتری خواهند داشت.
مایو نوزاد سایز سه ماهه از برند معتبری مثل آرشیمد، دارای لایه داخلی است که مثل محافظ است و کودک در حین شنا می‌تواند از پوشک استفاده نکند.
۸- دستگاه بخور سرد نوزاد
بچه سه ماهه زیاد به گرفتگی بینی دچار می‌شود. اگر این گرفتگی با پوار بینی ساده رفع نمی‌شود لازم است به فکر استفاده از دستگاه بخور سرد برای نوزاد مخصوصا در فصول سرد سال باشید.
- این محصول هوای اتاق نوزاد را تصفیه می‌کند.
- دهانه دستگاه بخور معمولا قابل چرخش است و می‌توانید شدت بخار را تنظیم کنید.
برای اطلاع از بهترین دستگاه بخور سرد برای نوزاد می‌توانید مقاله کودکو را در این رابطه مطالعه کنید.
سوالات متداول
- کودک سه ماهه چه ویژگی‌های شناختی دارد؟
- نوزاد در سن سه ماهگی دیگر لبخند می‌زند و پدر و مادرش را کاملا می‌شناسد. همچنین به اشیا و غریبه‌ها خیره می‌شود و جهت صدا را کاملا تشخیص می‌دهد. این سن زمان مناسبی برای شروع تمرینات شکم و انواع تمرین‌ها برای هماهنگ شدن چشم، مغز و دست‌ها است. در این سن کودک علاقه به پاسخ دادن دارد و صدای قان و قون در می‌آورد. این سن زمان مناسبی برای توسعه مهارت‌های زبانی کودک است. بنابراین باید به صداهای کودک پاسخی همراه با هیجان بدهید.
- اگر کودک ۳ ماهه را دایم بغل کنم بغلی می‌شود؟
- تحقیقات نشان می‌دهد که بچه سه ماهه در این سن عاشق توجه و بغل شدن است. تا می‌توانید کودک را بغل کنید و با او ارتباط چشمی بگیرید. همچنین پاسخ لبخندهایش را با هیجان و تن صداهای متفاوت بدهید تا به رشد مغزی و عاطفی کودک کمک کنید.
- نوزاد سه ماهه هر چند ساعت شیر می‌خورد؟
- نوزاد در این سن باید هر ۲ تا ۳ ساعت شیر مادر یا شیر خشک دریافت کند. نوزاد سه ماهه معمولا در طول روز زیاد شیر می‌خورد اما در طول شب بدون خوردن شیر برای ساعت‌ها می‌خوابد.
- آیا راه بردن نوزاد سه ماهه صحیح است؟
- خیر. تلاش برای راه بردن نوزاد سه ماهه اشتباه است. در این سن نوزاد هنوز آمادگی راه رفتن ندارد و این موضوع کاملاً طبیعی است. راه رفتن معمولاً بین ۹ تا ۱۸ ماهگی اتفاق می‌افتد.
در سه‌ماهگی، تمرکز رشد نوزاد روی کنترل سر، تقویت عضلات گردن و افزایش هماهنگی دست و پا می‌باشد. اگر نوزاد شما پاهایش را به زمین فشار می‌دهد یا دست و پای خود را تکان می‌دهد، این به این معنی نیست که آماده راه رفتن است. بلکه اینها بخشی از رشد طبیعی نوزاد هستند.
اگر به دنبال کمک به رشد حرکتی کوچولویتان هستید، می‌توانید با تمرین‌های ساده مانند قرار دادن نوزاد روی شکم برای مدتی کوتاه، ماساژ پاها، یا بازی‌های حرکتی ساده، به تقویت عضلات او کمک کنید. اما هیچ نیازی به تمرین راه رفتن در این سن نیست و حتی این کار می‌تواند به رشد طبیعی نوزاد آسیب بزند.
جمع‌بندی
در این مقاله از فروشگاه سیسمونی نوزاد کودکو به بررسی ویژگی‌های جسمی و فیزیکی کودک سه ماهه و همچنین توانمندی‌های شناختی و ادراکی او پرداختیم. در این سن، کودک از دوران کاملا نوزاد بودن عبور می‌کند و دیگر خواب و شیر را به عنوان تنها نیازهایش نمیشناسد؛ بلکه کم کم درک جدیدی از زندگی پیدا می‌کند. کودک کم کم وارد تعاملات اجتماعی و شناخت صداها می‌شود و ممکن است غلت زدن را هم شروع کند.
در ادامه درباره مدل استاندارد نگهداری از کودک در این سن پرداختیم و حالا می‌دانیم چه میزان خواب یا شیر و برقراری ارتباط و سخن گفتن با کودک در سه ماهگی کفایت می‌کند. در ادامه محصولاتی که به روند رشد کودک در این سن کمک می‌کنند را معرفی کردیم.
نکته مهم این است که محصولات مرتبط با کودک را باید از فروشگاهی که اصل بودن برند معتبر را تضمین می‌کند، تهیه کنید تا نتایج خوبی از خرید خود بگیرید. در سن بالاتر و مراحل بعدی، نوزاد وارد سن اضطراب جدایی می‌شود. با کودکو همراه باشید تا سنین مختلف رشد کودک را با هم بررسی کنیم و به آرامش و لذت این دوران را سپری کنید. در ادامه پیشنهاد می‌کنیم مقاله نوزاد شش ماهه، نوزاد هشت ماهه و نوزاد یک ماهه را هم مطالعه کنید.
منابع:
https://www.whattoexpect.com/first-year/month-by-month/month-3.aspx
https://www.pregnancybirthbaby.org.au/babys-growth-and-development-3-months-old
